Umowa o dzieło i umowa zlecenia są jednymi z najczęściej zawieranych umów. Z pozoru wydają się do siebie podobne, jednak skutki każdej z nich są znacząco różne. Z tego powodu warto znać chociaż podstawowe cechy każdej z tych umów!
Pomimo wielu podobieństw, istnieją również znaczące różnice. Odpowiednie rozróżnienie tych umów, pozwoli jak najlepiej zabezpieczyć nasze prawa.
Umowa o dzieło
Zawierając umowę o dzieło, jedna ze stron zleca wykonanie oznaczonego dzieła oraz jest zobowiązana do zapłaty wynagrodzenia za jego wykonanie, zaś druga strona jest zobowiązana do wykonania oznaczonego dzieła.
Podstawą tej umowy, jest osiągnięcie konkretnego rezultatu, który musi być dostrzegalny. Może to być wykonanie rzeczy materialnych, na przykład mebli na zamówienie czy ubrań, jak również rzeczy niematerialnych, takich jak wykonanie logo czy grafiki. Wykonawca jest tutaj odpowiedzialny za rezultat. Tak więc, nie wystarczy samo podjęcie działań. Dla przykładu – przy zamówieniu mebli robionych na wymiar, nie wystarczy, że wykonawca starał się je dla nas wykonać, ale ostatecznie z jakiegoś powodu się nie udało i meble nie pasują do zamówienia. Jest on zobowiązany wykonać produkt tak, aby był zgodny z przedmiotem zamówienia. Jest to pierwsza i najbardziej znacząca różnica pomiędzy umową o dzieło, a umową zlecenia. Dokładnie zostanie to jeszcze wyjaśnione poniżej.
Umowa zlecenia
W przypadku umowy zlecenia, przyjmujący zlecenie zobowiązany jest do dokonania określonej czynności prawnej dla zleceniodawcy. Może być to na przykład prowadzenie sprawy sądowej przez adwokata czy bardzo często spotykane, zlecenie wykonania określonej pracy. W tym przypadku, zleceniobiorcy nie przysługują takie same prawa oraz nie ma takich samych obowiązków jak osoba zatrudniona na umowę o pracę. Na marginesie – bardzo często mówi się, iż osoba jest „zatrudniona” na umowę zlecenie. Jest to nieprawidłowe, gdyż zatrudnienie jest typowe dla umowy o pracę, zaś umowa zlecenia jest zupełnie inną umową.
Odpowiedzialność za rezultat
Jak wskazano powyżej – w umowie o dzieło ważny jest efekt – musi być on rzeczywisty i namacalny. Zaś w przypadku umowy zlecenia, jej przedmiotem jest dokonanie określonej czynności prawnej. W praktyce oznacza to, że w przypadku umowy o dzieło wykonawca odpowiada za jej rezultat, zaś w umowie zlecenia brak jest tej odpowiedzialności. Wynika to z faktu, iż w przypadku umowy zlecenia, nie powstaje żaden gotowy „produkt”. Na przykład, w przypadku zlecenia prowadzenia sprawy przed sądem adwokatowi – nie jest on w stanie zagwarantować, iż sprawa zostanie wygrana. Składa się na to wiele okoliczności, jednak nie ma możliwości, aby przewidzieć jaki będzie efekt. Dla zobrazowania, można również wspomnieć o zleceniu napisania wniosku o dofinansowanie – nawet jeśli będzie on przygotowany zgodnie z prawem i wymaganiami, nie można zagwarantować, iż dofinansowanie zostanie przyznane, z uwagi na czynniki, które są niezależne od wykonującego zlecenie.
Fakt, iż w umowie zlecenia nie ma jako takiej odpowiedzialności za rezultat, nie znaczy, że zleceniodawca może się nie starać. Jest on zobowiązany do wykonywania umowy z należytą starannością i dokonać wszelkich czynności, które są możliwe, aby prawidłowo wykonać umowę. W przypadku błędnego wykonania umowy, zleceniobiorca odpowiada na ogólnych warunkach za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy.
Wadliwe wykonanie dzieła
Wiemy już, że w przypadku umowy o dzieło, wykonawca odpowiada za jej rezultat. W związku z tym, w przypadku, gdy wykonawca wykonuje dzieło w sposób wadliwy, zamawiający może żądać zmiany sposobu wykonania dzieła oraz wyznaczyć odpowiedni termin na dokonanie zmian. W przypadku bezskutecznego upływu terminu, wykonawca może odstąpić od umowy lub powierzyć wykonanie dzieła innej osobie. W przypadku gdy zamawiający powierzy w powyższej sytuacji wykonanie dzieła innej osobie, pierwotny wykonawca, który jest związany z umową, ponosi koszty wynikające z tej zmiany jak również to na nim spoczywa niebezpieczeństwo za błędne wykonanie umowy przez zastępcę.
W związku z tym, iż rezultatem umowy o dzieło jest wykonanie oznaczonego dzieła, zamawiającemu przysługuje rękojmia za wady wykonanego dzieła. Szczegółowo temat rękojmi oraz gwarancji zostanie omówiony w kolejnym wpisie.
W przypadku umowy zlecenia, możliwości reklamacji są znacząco ograniczone. Jak wspomniano powyżej, w przypadku umowy zlecenia, zleceniobiorca odpowiada jedynie na zasadach ogólnych za nieprawidłowe wykonanie umowy. W związku z tym, dochodzenie swoich praw w tym przypadku jest utrudnione.
Co więcej, dużo łatwiej jest ocenić wady dzieła, tj. konkretnego tworu, niż wskazać błędne wykonanie umowy zlecenia. Nie jest to umowa rezultatu, w związku z czym, trudniejsze jest udowodnienie, iż zleceniobiorca nie dochował należytej staranności. Oczywiście w skrajnych sytuacjach nie będzie to problematyczne, jednak w przypadku niewielkich niedopatrzeń ze strony zleceniobiorcy, może to sprawić trudności.
Wypowiedzenie umowy
Znaczną różnicą pomiędzy umową o dzieło, a umową zlecenia jest możliwość jej wypowiedzenia. W przypadku umowy o dzieło, wypowiedzenie jest możliwe jedynie w ściśle określonych przypadkach, na przykład wskazanym powyżej – wadliwym wykonywaniu dzieła.
Zaś w przypadku umowy zlecenia, jej wypowiedzenie jest możliwe w każdym momencie.
Podatki w przypadku umowy zlecenia i umowy o dzieło
Przy zawarciu obu z tych umów powstaje obowiązek opłacenia odpowiednich podatków i składek ZUS.
Zarówno w przypadku umowy o dzieło jak i umowy zlecenia, dochód jest opodatkowany na zasadach ogólnych, co oznacza, że zastosowanie będzie miała skala podatkowa. Obecnie w przypadku skali podatkowej obowiązują dwa progi podatkowe – w przypadku pierwszego progu, stawka wynosi 17%, zaś w przypadku drugiego progu podatkowego, stawa wynosi 32%. Dokładne informacje na temat rodzajów opodatkowania oraz informacje na temat skali podatkowej znajdziesz w tym wpisie.
Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, gdy wynagrodzenie brutto z zawartej umowy wynosi mniej niż 200 zł – w tym przypadku, należy pobrać zryczałtowany podatek dochodowy, który wynosi 17%. Podatek ten pobiera się od przychodu bez odliczenia kosztów jego uzyskania!
Uwaga na wyjątki! Podatek zryczałtowany nie będzie miał zastosowania w przypadku gdy wynagrodzenie ustalone jest stawką godzinową lub za wykonaną jednostkę. Nie będzie miał on również zastosowania w przypadku umowy zawieranej przez pracodawcę z pracownikiem.
Bardzo ważną kwestią jest zwolnienie z PIT. Jest to ulga zwalniająca z podatku dochodowego osoby, które nie przekroczyły 26 roku życia! Aby uzyskać zwolnienie, nie jest wymagane składanie żadnego oświadczenia – zwolnienie to jest naliczane automatycznie.
W przypadku umów zlecenia i umowy o dzieło, należy pamiętać również o odliczeniu kosztów uzyskania przychodu. Co do zasady, wynoszą one 20%. Jednakże w przypadku umowy, w której następuje przeniesienie praw autorskich, zleceniobiorca ma prawo naliczyć 50% kosztów uzyskania przychodu! Z tego powodu, bardzo ważne jest aby w umowie, w której będzie miało zastosowanie przeniesienie praw autorskich, zawrzeć odpowiedni zapis!
Czy muszę opłacić składki ZUS w przypadku umowy o dzieło i umowy zlecenie?
W przypadku zawarcia umowy zlecenia, konieczne jest również opłacenie składek ZUS. Kwestia ta jest zależna również od posiadania innych tytułów do ubezpieczenia – na przykład posiadania statusu studenta lub ucznia – do 26 roku życia, prowadzenia własnej działalności gospodarczej, czy zatrudnienia na umowę o pracę. W powyższych sytuacjach, przysługują pewne zwolnienia od opłacania składek ZUS, jednak są one obwarowane pewnymi obostrzeniami, które należy mieć na uwadze!
Odmienna sytuacja ma miejsce w przypadku umowy o dzieło. W przypadku zawartej umowy o dzieło nie ma obowiązku odprowadzania składek ZUS. Jednakże, od 1 stycznia 2021 roku, płatnik składek lub zlecający dzieło, ma obowiązek zgłosić zawarcie umowy o dzieło do Zakładu Ubezpieczeń Zdrowotnych. Obowiązek ten nie będzie dotyczył umów o dzieło:
- które są zawierane pomiędzy pracodawcą, a pracownikiem;
- które są wykonywane na rzecz własnego pracodawcy, ale zawarte z innym podmiotem;
- które są zawarte z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na wykonanie przez nie usług, które wchodzą w zakres prowadzonej działalności.
Zgłoszenia należy dokonać w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy! Można go dokonać elektronicznie, poprzez Platformę Usług Elektronicznych ZUS.
To już wszystko!
Na dziś to tyle! Mam nadzieję, że ten wpis pozwolił nieco rozjaśnić różnice i najważniejsze elementy zarówno umowy o dzieło jak i umowy zlecenia! Ogólne informacje na temat elementów, które muszą znaleźć się w każdej umowie oraz podstawową charakterystykę umów znajdziesz w tym wpisie, do którego lektury serdecznie zapraszam. A już niedługo pojawi się wpis dotyczący możliwości wypowiedzenia umowy, jak również wpis dotyczący rękojmi za wady, gwarancji oraz reklamacji zakupionej rzeczy używanej.
Zapraszam również do obserwowania naszego Instagrama, gdzie znajdziesz dodatkowe treści na temat prawnych aspektów prowadzenia firmy, pokazane w przystępny sposób!
Photo by Kelly Sikkema on Unsplash
