W ramach naszego cyklu #umownystyczeń napisałyśmy już trzy artykuły o tym co powinna zawierać dobra umowa, czym różni się umowa zlecenia od umowy o dzieło, a także kiedy możemy skorzystać z rękojmi za wady, gwarancji oraz kary umownej.
Dzisiejszy artykuł, będący już ostatnim z serii #umownystyczeń, poświęcony jest zagadnieniom związanym z zakończeniem umowy. Czym różni się odstąpienie od umowy od wypowiedzenia umowy? Czy umowę można zawsze rozwiązać za porozumieniem stron? Na te pytania znajdziesz odpowiedzi w niniejszym artykule, do którego lektury Cię serdecznie zapraszam.
Odstąpienie od umowy
Wielokrotnie Wam pisałyśmy i zwracałyśmy uwagę w naszych artykułach, że przy konstruowaniu umów ważna jest precyzja. Używanie zamiennie (co niestety często się zdarza) słów “odstąpienie od umowy” “wypowiedzenie umowy” czy też “rozwiązanie umowy” jest błędne bowiem każde z nich oznacza coś innego, a co za tym idzie – niesie ze sobą zupełnie różne skutki.
Prawo do odstąpienia od umowy może mieć swoje źródło w umowie lub w ustawie. Zgodnie z art. 395 k.c. w umowie można zastrzec, że jednej lub obydwu stronom przysługiwać będzie w określonym czasie prawo do odstąpienia od umowy. Warunkiem koniecznym jest zastrzeżenie w jakim czasie strona może złożyć oświadczenie drugiej stronie o odstąpieniu od umowy. W razie skutecznego odstąpienia od umowy – umowę uważa się za niezawartą tzn. mamy sytuację jakbyśmy w ogóle tej umowy nie zawarły. Odstąpienie od umowy można połączyć z obowiązkiem zapłaty tzw. odstępnego o ile takie zastrzeżenie znalazło się w umowie. W takim wypadku odstąpienie od umowy jest skuteczne tylko wtedy, kiedy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego.
Odstąpienie od umowy może również wynikać z regulacji ustawowych. I tak zgodnie z art. 492 k.c. gdy strony w umowie zastrzegły prawo do odstąpienia od umowy łącząc go z zawinionym niewykonaniem zobowiązania w ściśle określonym czasie przez jedną ze stron, druga strona może odstąpić od umowy w razie zaistnienia tej zwłoki bez wyznaczania dodatkowego terminu.
Różnica pomiędzy umownym odstąpieniem od umowy a odstąpieniem od umowy uregulowanym w ustawie polega na tym, że strony w umowie mogą swobodnie określić w jakim czasie można od umowy odstąpić, nie łącząc tego z żadną inną przyczyną. Natomiast prawo do odstąpienia od umowy w razie zawinionej zwłoki jednej ze stron wynika z ustawy i stanowi sankcję dla dłużnika za zawinione niewykonanie umowy.
Z odstąpieniem od umowy mamy bardzo często do czynienia w przypadku umów zawieranych miedzy konsumentem a przedsiębiorcą. Na przykład kupując rzecz przez Internet mamy prawo do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni od momentu otrzymania towaru. Umowę taką uważa się za niezawartą.
Wypowiedzenie umowy
Wypowiedzenie umowy następuje z reguły po jakimś czasie trwania umowy. Bardzo często strony w umowie określają w jakich przypadkach i z jakim okresem wypowiedzenia, każda ze stron może taką umowę wypowiedzieć. Bardzo często ma to miejsce przy umowach zawieranych przez przedsiębiorców np. o współpracy.
Wypowiadając umowę strony nie zwracają sobie tego co świadczyły sobie podczas trwania umowy, odmiennie niż ma to miejsce przy odstąpieniu od umowy.
Warto w tym miejscu przywołać treść uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 stycznia 2017 roku sygn. akt: I ACa 822/16 “Możliwość wypowiedzenia umowy może wynikać zarówno z przepisów ustawy (na ogół kodeksu cywilnego), jak i z zawartych w tej umowie postanowień. Może ono nastąpić z upływem czasu określonego w umowie lub mających zastosowanie przepisach prawa, lub, w określonych okolicznościach, ze skutkiem natychmiastowym, po złożeniu oświadczenia o wypowiedzeniu przez którąkolwiek ze stron. W przypadku umów zawartych na czas nieoznaczony, w których wzajemne zobowiązania stron mają charakter świadczeń ciągłych, a ich postanowienia nie przewidują wprost możliwość wypowiedzenia umowy, zastosowanie znajdzie bezwzględnie obowiązujący przepis art. 3651 KC. Stanowi on, że zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym w razie braku terminów wypowiedzenia wygasa niezwłocznie po wypowiedzeniu przez którąkolwiek ze stron.”
Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron
Zdarza się tak, że strony w umowie nie zawrą postanowień dotyczących odstąpienia lub wypowiedzenia umowy. Czy jednak zawsze musimy tkwić w takiej umowie? Oczywiście, że nie. Każdą umowę, ZAWSZE można rozwiązać za porozumieniem stron. W przeciwieństwie do odstąpienia lub wypowiedzenia umowy, potrzebna jest tutaj zgoda obydwu stron umowy. Aby nie skazywać się na “widzi mi się” drugiej strony warto zadbać o stosowne zapisy dotyczące odstąpienia bądź wypowiedzenia umowy. Będziemy mieli wtedy czarno na białym, kiedy i w jakich przypadkach możemy zakończyć naszą umowną współpracę.
Podsumowanie
Mam nadzieję, że rozumiesz już, że w prawie nie ma czegoś takiego jak synonimy lub używanie zamienne pewnych słów, które potocznie znaczą to samo. Ustawodawca celowo rozróżnia odstąpienie od umowy od jego wypowiedzenia, bowiem każde z nich wiąże się dla Ciebie z różnymi skutkami. Mam też nadzieję, że wiesz już, że precyzja przy konstruowaniu umów to jedna z najważniejszych rzeczy o których powinnaś pamiętać!
To już koniec naszego cyklu #umownystyczeń, w kolejny poniedziałek możesz spodziewać się innych przydatnych i inspirujących treści!
Po więcej treści i zakulisowych rozmów zapraszam Cię na nasz Instagram @prawniczki_dla_kobiet.
Photo by Markus Spiske on Unsplash
