Jednoosobowa działalność gospodarcza

Rozpoczynając działalność jedną z pierwszych decyzji jakie musisz podjąć jest wybór formy opodatkowania. Jest to temat, który dla wielu wydaje się skomplikowany, a już na pewno nudny, co sprawia, że pojawia się problem przy podjęciu tej decyzji. Dla przeciętnej osoby, nawet takiej, która zamierza prowadzić swoją działalność, podatki są tematem o którym wiemy niewiele – w końcu nie uczą nas o tym w szkole, a jak jesteśmy zatrudnione na etacie to niewiele nas to interesuje.

Wybór odpowiedniej formy opodatkowania jest niezwykle rozległą i skomplikowaną kwestią, w związku z czym, w tym wpisie przedstawię ogólne informacje na temat każdego rodzaju opodatkowania, jednak decydując się na którąkolwiek formę, polecam zgłębić temat, sprawdzając odpowiednie przepisy lub kontaktując się z księgowym. 

Informacje podstawowe

W każdej działalności gospodarczej konieczne jest płacenie podatku dochodowego  – dzieli się on na podatek dochodowy od osób fizycznych i  podatek dochodowy od osób prawnych.  

Co do zasady, podatek od osób prawnych – czyli CIT, jest płacony przez osoby prawne oraz spółki kapitałowe w organizacji.  Osoby prawne to m.in. spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna), spółdzielnie, banki, fundacje oraz stowarzyszenia. Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku od osób prawnych (dalej: CIT) stawka podatku CIT wynosi 19% podstawy opodatkowania lub 9% w przypadku tzw. małych podatników.

Podatek dochodowy od osób prawnych będzie Cię dotyczył przede wszystkim, jeśli zdecydujesz się na prowadzenie działalności w formie spółki kapitałowej.

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mają do wyboru znacznie szerszy zakres form opodatkowania.

Podatek dochodowy według skali podatkowej

W przypadku wyboru tej formy opodatkowania, podatek jest płatny od dochodu – czyli od przychodu, który jest pomniejszony o poniesione koszty uzyskania przychodu. Na przychód składają się wszystkie wartości pieniężne, które zostały uzyskane przez sprzedaż towarów i usług, jak również wartości niepieniężne, które są według prawa uznawane jako przychód z działalności.

Kosztami uzyskania przychodu są zaś wszelkie poniesione koszty związane z prowadzoną działalnością – takie jak wynajem lokalu, zakup potrzebnego towaru oraz sprzętu, wypłata wynagrodzenia dla pracowników – jednym słowem, wszystkie koszty które musisz ponieść w związku z prowadzoną działalnością. 

W przypadku tej formy opodatkowania, podstawą do obliczenia podatku jest różnica pomiędzy przychodem, a kosztami jego uzyskania – a więc dochód. 

Podatek w skali podatkowej jest również nazywany podatkiem progresywnym, z uwagi na fakt, iż stawka podatku wzrasta wraz z uzyskiwaniem coraz większych przychodów. Aktualnie, skala podatkowa w pierwszym progu – a więc gdy podstawa obliczenia podatku (dochód) jest niższa niż 85 528 zł – wynosi 17%, zaś po przekroczeniu kwoty 85 528 zł znajdziesz się na drugim progu skali podatkowej i w tym przypadku podatek wynosi 32 %. Co ważne, pod stawkę 32% podlega wyłącznie nadwyżka ponad kwotę graniczną przy danym progu podatkowym.

Przykład: gdy twój dochód wyniesie 85 600 zł, zapłacisz podatek w wysokości 17% od kwoty 85 528zł, oraz podatek w wysokości 32% od kwoty 72 zł. 

Przy wyborze tej formy opodatkowania pojawia się kwota wolna od podatku – w przypadku gdy w danym roku podatkowym, nie przekroczysz tej kwoty nie zapłacisz żadnego podatku. Kwota ta jest wyliczana na podstawie skomplikowanych obliczeń, które są zależne od wielu czynników – jako, że mamy jeszcze sporo do omówienia, ta kwestia nie będzie w tym wpisie szerzej poruszana.

Podatek liniowy

Z jednej strony, jest to znacznie prostsza forma opodatkowania, gdyż niezależnie od dochodów stawka podatku wynosi 19%. Nie występuje w tym przypadku również kwota wolna od podatku, jak ma to miejsce przy podatku według skali podatkowej. Jeśli zdecydujesz się na wybór podatku liniowego, nie masz możliwości odliczenia większości ulg podatkowych, tak jak ma to miejsce w przypadku podatku progresywnego.

Od razu widoczne jest, że stawka w podatku liniowym jest aż o 2% wyższa niż ma to miejsce w przypadku podatku progresywnego, co może się wydawać, iż ten wybór jest mniej korzystny. Jednakże, w przypadku gdy przewidujesz, że działalność już w pierwszym roku będzie przynosić znaczne dochody, w taki sposób, że zostanie przekroczony pierwszy próg podatkowy podatku progresywnego, to znacznie bardziej opłacalne jest wybranie podatku liniowego. 

Formę opodatkowania można zmienić w kolejnym roku podatkowym – z tego względu, zazwyczaj przy rozpoczynaniu działalności bardziej opłacalnym wyborem jest podatek według skali podatkowej, a gdy będziesz zbliżać się do drugiego progu podatkowego, który zwiększa podstawę opodatkowania z 17% na 32%, najlepszą opcją będzie przejście na podatek liniowy.

Zarówno w przypadku podatku progresywnego jak i podatku liniowego, będziesz zobowiązana do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

W przypadku wyboru tej formy opodatkowania, podstawą opodatkowania jest przychód. Aby móc skorzystać z tej formy opodatkowania, musisz spełnić szereg wymogów, które zostały wskazane w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej: ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym). Już na wstępie wskazać należy, że z tej formy opodatkowania mogą skorzystać jedynie osoby fizyczne, prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz spółki jawne i spółki cywilne, prowadzone wyłącznie przez osoby fizyczne. 

Kolejny wymóg wskazany w ustawie to możliwość skorzystania z tej formy opodatkowania jedynie w przypadku gdy w poprzednim roku podatkowym podatnik nie przekroczył 250 000 euro przychodu z działalności wykonywanej samodzielnie lub w formie spółki, w której suma przychodów wspólników nie przekroczyła 250 000 euro.

Ta forma opodatkowania jest dozwolona jedynie w wybranych formach działalności, dlatego zanim się na nią zdecydujesz koniecznie sprawdź w ustawie czy akurat twoja działalność spełnia wszystkie wymogi.

Stawki podatku w tej opcji opodatkowania są bardzo zróżnicowane i wynoszą od 20% w przypadku wolnych zawodów, do 2% w przypadku działalności wskazanych w ustawie – zostały one szczegółowo wymienione wraz z rodzajem działalności której dotyczą w art. 12 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Zaletą tej formy opodatkowania jest ułatwiony sposób rozliczeń z urzędem skarbowym, gdyż nie musisz prowadzić podatkowej księgi przychodów i rozchodów, a jedynie ewidencję przychodów i środków trwałych – jeśli jednak jesteś podatnikiem VAT będziesz musiała prowadzić ewidencję sprzedaży i zakupu VAT.

Największą wadą takiego opodatkowania, jest konieczność płacenia podatku od przychodu, zamiast od dochodu, jak to ma miejsce w przypadku podatku liniowego oraz progresywnego. Oznacza to, że nie ma możliwości aby odliczyć poniesione koszty, co może powodować, iż podatek który zapłacisz będzie znacznie wyższy, niż w przypadku pozostałych opcji.

Karta podatkowa

Ze wszystkich wskazanych powyżej opcji, ta jest zdecydowanie najprostsza, jednakże może z niej skorzystać jedynie wąskie grono podatników. 

Z karty podatkowej możesz skorzystać jedynie jeśli prowadzisz jedną z poniżej wymienionych działalności:

• usługową lub wytwórczo-usługową, 
• usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5% 
• usługową w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi, z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu artykułami nieżywnościowymi objętego koncesjonowaniem;
• gastronomiczną – jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5% 
• w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu 
• w zakresie usług rozrywkowych 
• w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5% 
• w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego 
• w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu przez lekarzy weterynarii usług weterynaryjnych, w tym również sprzedaż preparatów weterynaryjnych 
• w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi 
• w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny

– w warunkach określonych w tabeli, która stanowi załącznik do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

W przeciwieństwie do pozostałych form opodatkowania, w tym przypadku kwota podatku nie jest zależna ani od przychodu ani od dochodu, bowiem kwota podatku jest uzależniona od rodzaju działalności, ilości zatrudnionych pracowników oraz liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność. Każdorazowo kwota tego podatku jest ustalana przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego.

Jako zaletę tego podatku należy wskazać brak konieczności prowadzenia księgowości, a jedynie obowiązek prowadzenia kart wynagrodzeń pracowników i tak jak w przypadku podatku ryczałtowego – jeśli jesteś podatnikiem VAT, będziesz musiała prowadzić również ewidencję zakupu i sprzedaży VAT. Jednakże, decydując się na taką formę opodatkowania, będziesz musiała w każdym miesiącu zapłacić kwotę podatku, nawet jeśli w danym miesiącu nie uzyskasz żadnego przychodu, co sprawia, iż nie jest to całkowicie opłacalny wybór.

Podsumowanie

Powyższy wpis przedstawia jedynie w sposób ogólny rodzaje form opodatkowania, które możesz wybrać rozpoczynając działalność gospodarczą. Temat ten jest niezwykle skomplikowany i nie jesteśmy w stanie tutaj go wyczerpać. 

Posiadając już tak ogólną wiedzę, możesz wybrać, która z form opodatkowania będzie korzystna dla twojej działalności oraz sprawdzić które z nich są dostępne przy danym rodzaju prowadzonej działalności. Na początku prowadzenia działalności wybór ten jest nieco łatwiejszy, jednak z czasem, gdy zaczniesz uzyskiwać większe przychody, warto skontaktować się z biurem rachunkowy bądź doradcą podatkowym, który rozwieje twoje wątpliwości i pomoże dobrać optymalną formę opodatkowania.

Wiemy, że podatki nie są najłatwiejszym i najprzyjemniejszym tematem, jednakże prowadząc działalność warto znać chociaż podstawy wszelkich formalności którymi musisz się zająć, a resztę oddać w ręce specjalistów, którzy są ekspertami w temacie – pozwoli to zaoszczędzić nie tylko czas i nerwy, ale w szerszej perspektywie również pieniądze!

Photo by Kelly Sikkema on Unsplash